ابلو برق مجموعه ای است از فیوزها، کلیدها، رله ها و وسایل حفاظت و کنترل انرژی الکتریکی. تابلو برق به زبان ساده جایی است که در آن منبع تغذیه ورودی به مدارهای مختلفی اعمال می شود که هر کدام از این مدارها توسط فیوزها و سوئیچ گیرها (switchgear) و سایر تجهیزات محافظت و کنترل می شود.
سوئیچ گیر به مجموعه ای از تجهیزات ایزوله کننده و محافظی مثل فیوز، مدارهای بریکر و کلیدهای قطع کننده جریان گفته می شود.
هر تابلو برق شامل واحدهای عملیاتی متفاوتی است که هر کدام از این قسمت ها برای انجام یک هدف خاص از اجزای مکانیکی و الکتریکی متفاوتی تشکیل شده است. در نتیجه یک تابلوی برق باید متناسب با هدف و کاربرد خاص آن، مطابق با استاندارها طراحی شود.
انواع مختلفی از تابلوهای برق وجود دارد که همانطور که گفته شد بنا به مکان استفاده از آن و کاربرد خاص آن و هزینه ای که برای ساخت و نصب تابلو برق مدنظر است ساخته می شوند.
تابلو برق ها را می توان از جنبه های مختلفی دسته بندی کرد: بر اساس وظیفه و کاربرد تابلو برق، بر اساس جنس ، براساس مکان نصب، نحوه ی نصب، بر اساس طراحی و …
در ادامه انواع مختلف تابلو برق را در طبقه بندی های مختلف به صورت جامع مرور می کنیم.
تقسیم بندی تابلو برق سه فاز از نظر عملکرد تابلو
- تابلو های قابل برنامه ریزی: در این تابلو ها از LOGO یا PLC به صورت متداول استفاده می شود و برای مقاصد پیشرفته و بزرگ صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.
- تابلو های کنترل موتور یا کنترل روشنایی: در این تابلو ها به صورت متداول از مدارات متداول کنتاکتوری استفاده می شود.
- تابلو های خازنی : در این تابلو ها از خازن برای اصلاح ضریب قدرت استفاده می شود.
انواع تابلو برق از نظر محل نصب
تابلو برق ها از لحاظ مکان نصب آن ها به دو دسته تابلو برق داخلی و تابلو برق بیرونی تقسیم می شوند:
تابلو برق بیرونی Outdoor
به دلیل قرار گرفتن این تابلو برق در فضای باز باید جنس تابلو برق در برابر شرایط مختلف جوی مقاوم باشد، تحمل دمایی بالایی داشته باشد و نیز در برابر نفوذ رطوبت ، آب بندی گردد.
برای این منظور استانداردهای طراحی و ساخت خاصی را باید رعایت کرد. سقف این تابلو ها باید نسبت به بدنه آن ها از هر طرف 5 سانتی متر بزرگتر باشد و از هر طرف امتداد داشته باشد. درب آن از جلو باز شود و بدنه آن درز گیری شده و آب بندی شده باشد ضخامت بدنه آن باید حداقل 2 میلی متر باشد.
رنگ بدنه آن باید از جنس رنگ مقاوم در برابر نور خورشید باشد. قفل مناسبی برای آن تعبیه شده باشد و نسبت به زمین در ارتفاع مناسبی قرار گیرد. برای این منظور تابلو باید روی سکویی به ارتفاع20 الی25 سانتی متری قرار گرفته و این سکو از هر جهت 10 سانتی متر از لبه تابلو بزرگتر باشد. ابعاد استاندارد برای تابلو برق های بیرونی ارتفاع 120 سانتی متر، عمق 40 سانتی متر و عرض بر اساس نیاز و طراحی است.
تابلو برق داخلی indoor
از این تابلو برق در فضاهای داخلی مانند سوله ها، کارگاه ها و سالن ها استفاده می شود. دارای دو مدل، دسترسی یک درب از جلو و دسترسی دو درب از طرفین می باشد که بسته به محل نصب و نیاز از هر کدام از این مدل ها استفاده می شود. این تابلو باید از تجهیزات داخل ان در مقابل ضربه و صدمات فیزیکی محافظت کرده و نیز از ایمنی مناسب جهت جلوگیری از آتش سوزی برخوردار باشد.
انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ
به سه سطح LV MV HV تقسیم می شوند که به ترتیب بیان گر ولتاژ بالا ، ولتاژ متوسط و ولتاژ ضعیف می باشد.
تابلو برق فشار بالا (HV)
تابلوی برق فشار ضعیف (LV)
این تابلوها در سطح کمتر از ولتاژ 1000 ولت استفاده می شوند. مطابق IEC60439-1 تابلوی فشار ضعیف ترکیبی است از یک یا چند وسیله قطع و وصل، تجهیزات کنترلی، حفاظتی، اندازه گیرها، نشانگرها و اتصالات الکتریکی و مکانیکی . ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعیف معمولأ تا 690 ولت و ولتاژ سرویس تا ۴۰۰ولت می‌باشند.
تابلوهای فشار متوسط (MV)
تابلوهای فشار متوسط در سطح ولتاژ بین ۱۰۰۰ولت تا ۳۶۰۰۰ ولت قرار دارند.
اصلی ترین اجزای تابلو فشار متوسط بدنه، رله، باسبار، ترانسفورماتور ولتاژ و جریان ،کلید (دژنکتور) و یا کنتاکتور فشار متوسط ، لوازم اندازه گیری و تجهیزات کنترلی را شامل می شود.
